هدف ازاین مقاله، پرداختن به روند تخصیص ارز وارداتی است. برای اینکه این مفهوم را راحت‌تر و بهتر متوجه شویم، ابتدا به بیان تعریف مختصری از ارز و انواع آن می‌پردازیم:
تعریف ارز: در حالت کلی به واحدهای پولی شامل سکه، اسکناس‌های کاغذی و …، که در کشورهایی جز کشور مبدا، دادوستد می‌شوند، ارزگفته می‌شود. ارز معمولا توسط دولت، به عنوان پایه و واسطه‌ی اصلی مورد نیاز کسب‌وکارها برای مبادله کالاها و خدمات، در داخل اقتصاد، به گردش درمی‌آید.
دلار آمریکا به عنوان پول رایج بیش از 20 کشور دنیا، رایج‌ترین ارز در میان ارزها بوده و از اهمیت بسیاری در اقتصاد کشورها و مبادلات بین‌المللی برخوردار است.
نرخ ارز: ارزهای مختلف در بازار پول، با نرخی به‌نام نرخ مبادله ارز، به یکدیگر تبدیل شده و مورد معامله قرار می‌گیرند؛ درواقع نرخ ارز خارجی، مقداری از واحد پول ملی است که برای بدست‌آوردن واحد پول کشور دیگر پرداخت می‌شود. ما در تخصیص ارز وارداتی به دنبال پایین‌ترین نرخ تهیه‌ی ارز برای مبادلات هستیم.
برای اطلاع از نرخ لحظه‌ای ارزهای مختلف در بازار ایران می‌توانید از اینجا اقدام کنید.
ارز انواع مختلفی دارد که در ایران، مهم‌ترین آن‌ها، ارز آزاد و ارز دولتی است. در ادامه به بررسی تفاوت‌های این دو نوع ارز می‌پردازیم.
ارز آزاد
ارز آزاد ارزی است که بهای آن از عرضه و تقاضا در بازار آزاد به دست می‌آید. درواقع نرخ ارز آزاد را می‌توان نرخ خرید و فروش ارز در بازار غیر رسمی و غیر دولتی تعریف کرد.
از عواملی که نرخ این ارز را تعیین می‌کنند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1 – شرایط اقتصادی در کشور (تورم، تحریم‌ها و …)
2 – میزان درآمدهای نفتی
3 – پیش‌بینی فعالان اقتصادی از آینده بازار و اقتصاد کشور
4 – روابط تجاری با کشورهای دیگر (مذاکرات برجام)
5 – سیاست‌های اجرایی بانک مرکزی
6 – نرخ بهره
برخی از راه‌ها و مکان‌های خرید و فروش ارز آزاد نیز به شرح زیر است:
1 – صرافی‌های مجاز
2 – برخی سکه‌فروشی‌های مجاز
3 – کارگزاری‌ها
4 – برخی شعب بانک‌ها و موسسات اعتباری
ارز دولتی
ارز دولتیارز دولتی ارزی است که بهای آن از سوی دولت تعیین می‌شود و نسبت به ارزهای دیگر در بازار، نرخ کمتری دارد.
ارز دولتی برای کنترل نوسانات ارز در کشور، از طرف بانک مرکزی، با هدف تامین کالاها و امور ضروری و برای مصارفی مانند مصارف زیر تعریف شده‌است و در تخصیص ارز وارداتی نیز از این ارز استفاده می‌شود.
1 – واردات کالاهای دولتی
2 – واردات کالاهای اساسی توسط بخش خصوصی
3 – ماموریت‌های دولتی
4 – تحصیل دانشجویان در خارج از کشور
5 – اقلام اساسی سبد زندگی (برنج، روغن، گندم، جو و …)
6 – درمان و معالجه ضروری در خارج از کشور
7 – و …
به ارزی که برای واردات اختصاص داده می‌شود، ارز وارداتی می‌گوییم.
تخصیص ارز وارداتی برای چه کالاهایی تعریف می شود؟
گروه اول: کالاهای اساسی که وزارت صمت تهران آن‌ها را تعیین کرده‌است. ارز وارداتی اختصاص‌یافته به این گروه، از طریق درآمدهای نفتی تامین می‌شود.
گروه دوم: مواد اولیه‌ی مورد نیاز کارخانه‌ها و کالاهای واسطه‌ای یا سرمایه‌ای تایید شده توسط وزارت صنایع. تخصیص ارز وارداتی به این گروه، از طریق صادرات محصولات فولاد و پتروشیمی انجام می‌شود.
گروه سوم: تقریبا تمام کالاهای مصرفی در این گروه قرار می‌گیرند اما اولویت عملیاتی کمتری نسبت به گروه دوم دارند و تخصیص ارز وارداتی برای آن‌ها کمتر و با قوانین متفاوتی مورد اجرا قرار می‌گیرد.
گروه چهارم: کالاهایی که به لحاظ شرعی و قانونی نمی‌توان وارداتشان را انجام داد. تخصیص ارز وارداتی برای این گروه از کالاها نیز انجام نمی‌شود.
در حال حاضر تخصیص ارز وارداتی در کشور ما بیشتر برای واردات کالاهایی مانند گندم، ذرت، جو، روغن خام، دارو و … انجام می‌شود.
برای آشنایی با مباحثی مانند شیوه و مراحل دریافت و تخصیص ارز وارداتی در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
تفاوت تخصیص ارز و تامین ارز
تفاوت تخصیص ارز و تامین ارزقبل از اینکه به بررسی مراحل و اقدامات لازم برای تخصیص ارز وارداتی بپردازیم، لازم است با دو مفهوم تخصیص ارز و تامین ارز و تفاوت‌های این دو آشنا شویم:
تامین ارز: نهادهای مربوط دولتی برای اینکه بتوانند نیازهای مختلف ملی را برطرف کنند، باید از راه‌های مختلف، منابع مالی (شامل ارز خارجی) و اقتصادی کشور را تامین کنند. به این عمل، تامین ارز می‌گویند و برخی از راه‌های آن به شرح زیر است:
1 – صادرات کالاها و خدمات به کشورهای دیگر
2 – جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی
3 – دریافت تسهیلات و اعتبارات بین‌المللی
4 – درآمد حاصل از فروش منابع نفتی
5 – و …
تخصیص ارز: امروزه نوسانات زیاد بازار و عواملی مانند تورم باعث شده‌است معاملات در سطح بین‌الملل برای تاجران ریسک بالایی داشته‌باشد. این موضوع به همراه نیاز تاجران به سرمایه‌های کلان، منجر به کاهش تمایل افراد برای واردات می‌شود.
تخصیص ارز وارداتی با نرخی پایین‌تر نسبت به ارز آزاد، یکی از اقدامات مهم دولت برای ترغیب تاجران به انجام معاملات بین‌المللی و واردات است. در واقع دولت با تعیین مقدار مشخصی ارز خارجی برای اهدافی برنامه‌ریزی شده که نیازها و اولویت‌های وارداتی کشور را شامل می‌شوند، هزینه و سرمایه‌ی اولیه‌ی موردنیاز افراد برای واردات کالا را کاهش می‌دهد.
می‌توان گفت تفاوت عمده تامین و تخصیص ارز، در هدف و نهادهای تامین‌کننده‌ی آن‌هاست، تامین ارز برای بدست‌آوردن منابع ارزی مورد نیاز کشور و توسط بانک مرکزی انجام شده و تخصیص ارز برای تامین منابع و کالاهای اساسی کشور و عموما توسط وزارتخانه‌ها اجرا می‌شود.
چگونه مشمول تخصیص ارز وارداتی شویم؟
اولین مرحله‌ی اساسی و مهم برای وارد کردن کالایی از خارج به داخل کشور، توافق خریدار (واردکننده) با فروشنده برای شرایط و چگونگی پرداخت بهای کالای وارداتی است. برای پرداخت نیز از ارز استفاده می‌شود؛ بنابراین تهیه‌ی ارز مورد نیاز، اولین قدم واردکننده برای انجام معاملات بین‌المللی است.
راه‌های مختلفی برای تهیه‌ی ارز وجود دارد اما همانطور که بالاتر گفتیم، با توجه به شرایط، برای کاهش هزینه‌های واردات و افزایش سود حاصل از معاملات، استفاده از ارز دولتی بهترین و به‌صرفه‌ترین راه است. برای اینکه از تخصیص ارز وارداتی استفاده کنیم، اخذ دو مجوز اولیه به ترتیب و شرح زیر ضروری است:
مجوز اول: این مجوز را وزارتخانه صمت (صنعت، معدن و تجارت) برای حصول اطمینان از این که تمام مراحل مربوط به واردات، کاملا قانونی بوده و تحت نظر مراجع ذیربط انجام می‌شود، صادر می‌کند و نام آن مجوز ثبت سفارش است. برای دریافت این مجوز باید وارد سامانه جامع تجارت ایران شده و پس از انجام فرآیندهای معرفی‌شده در سایت، کد هشت رقمی مجوز ثبت سفارش را دریافت کنیم.
مجوز دوم: پس از دریافت مجوز اول که نشان می‌دهد واردات کالای موردنظر، از لحاظ قانونی مانعی ندارد، می‌توان برای دریافت مجوز دوم که مجوز دریافت ارز وارداتی نام دارد، از طریق مراجعه به سامانه‌های بانک مرکزی و مراجع مربوط به آن، اقدام کرد.
مراحل ثبت نام تخصیص ارز وارداتی
پس از دریافت مجوزها و گواهی‌های لازم، به دو روش می‌توان برای تهیه و تخصیص ارز وارداتی اقدام کرد:
1 – مراجعه به صرافی‌های معتبر و بانک‌ها و ثبت درخواست دریافت ارز دولتی برای واردات
2 – ثبت درخواست در سامانه نیما (نظام یکپارچه معاملات ارزی)
سامانه‌ی الکترونیکی نیما روشی جدید برای ثبت درخواست تخصیص ارز وارداتی است که نسبت به مراجعه‌ی حضوری به سازمان‌های مربوطه، روند راحت‌تر و سریع‌تری دارد. نرخ ارز نیمایی کمی با ارز دولتی متفاوت و پایین‌تر از ارز آزاد است و توسط خود این سامانه مشخص می‌شود.
به گفته دکتر ولی الله سیف، رئیس سابق بانک مرکزی، خرید ارز از سامانه و بهره‌گیری از آن موجب می‌شود سرمایه‌های عظیم بدون دریافت کالا و خدمات، از کشور خارج نشود که خود معظل بزرگی است که در نتیجه‌ی عدم نظارت دقیق بر معاملات ارزی و آزاد بودن آن رخ می‌دهد.
مراحل دریافت ارز نیمایی و تخصیص ارز وارداتی از طریق سامانه نیما به صورت خلاصه به شرح زیر است:
1 – ثبت درخواست خرید ارز پس از ورود به آدرس اینترنتی سامانه (دراین مرحله اطلاعاتی همچون نوع ارز درخواستی، آدرس حساب مقصد و اطلاعات فردی خود را به عنوان درخواست کننده نیز وارد می‌کنید)
2 – بررسی درخواست توسط بانک مرکزی و وزارت صمت
3 – نمایش درخواست برای تامین‌کنندگان تخصیص ارز وارداتی (صرافی‌ها) پس از تایید توسط بانک مرکزی و وزارتخانه
4 – مطرح شدن قیمت‌های پیشنهادی تامین‌کنندگان برای درخواست‌کننده (این قیمت‌ها شامل مواردی مانند نرخ ارز، کارمزد ریالی و کارمزد ارزی می‌شوند)
5 – انتخاب پیشنهاد مناسب‌تر توسط درخواست‌کننده
6 – تایید صرافی و تعیین نحوه پرداخت و مهلت پرداخت ریالی
7 – واریز وجه موردنظر به ریال و به حساب صرافی
8 – واریز ارز انتخاب شده معادل مبلغ ریالی به حساب فروشنده خارجی و ارسال رسید سنا برای واردکننده
9 – اطلاع به بانک عامل و ثبت پرداخت برای واردکننده (در قالب برات بدون تعهد)
10 – ارائه اسناد حمل به بانک عامل
11 – ثبت اسناد حمل در سامانه نیما توسط بانک عامل
12 – ثبت مدارک و اعلامیه مربوط به تامین ارز توسط بانک عامل
13 – ترخیص کالا از گمرک با ارائه کد رهگیری اعلامیه تامین ارز
14 – دریافت تمام تعهدات و وثیقه‌ها از بانک (رفع تعهدات ارزی)
کلام آخر
امروزه با توجه به شرایط اقتصادی کشور، یکی از دغدغه‌های اساسی واردکنندگان کالا تامین ارز مورد نیاز برای واردات با نرخی پایین‌تر و سرمایه‌ای معقول است، به همین دلیل تخصیص ارز وارداتی از اهمیت زیادی برخوردار است و می‌تواند تا حد زیادی تجارت را راحت‌تر کرده و به چرخه اقتصاد کشور کمک کند.
بنابراین برای تاجران و واردکنندگان کالا، شناخت انواع ارز، نحوه تخصیص ارز وارداتی، مراحل دقیق دریافت ارز نیمایی و … از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
بدون دیدگاه